قانون رفتار فیزیکی در ایران

رفتار فیزیکیِ ارتکاب یافته میتواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتّی اشارات مختلف دست و چشم و نظایر آنها و به « فحاشی و استعمال الفاظ رکیک » هر وسیلهاي، از جمله با ارسال ایمیل یا پیامک، ارتکاب یابد. بدین ترتیب، هرچند که نشان میدهد، تنها یکی از مصادیق « از قبیلِ » نمونۀ بارز توهین است لیکن، همانطور که مادة 608 هم با استفاده از واژة متعدد آن محسوب میشود. بدین ترتیب، اَعمالی مثل آب دهان به روي دیگران انداختن، هل دادنِ تحقیرآمیز دیگري، پرتاب گوجهفرنگی یا تخممرغ به سوي کسی (مثلاً یک سیاستمدار) استفراغ کردن عمدي برروي کسی، و یا برداشتن خشونتآمیز کلاه یا عمامه یا روسري از سر شخص محترمی و پرتاب کردن آن به زمین، با توجه به این که عرفاً باعث تخفیف و تحقیر شخص است، میتواند توهین کیفري محسوب شود. همینطور، برخی از اشارات انگشتان دست در فرهنگ ما یا کشورهاي دیگر اهانتآمیز تلقی میشوند. بدین ترتیب، آن دسته از نظری ههاي ادارة حقوقی قوه قضائیه که در آنها موضوع مخالفی اتخاذ شده است صحیح به نظر نمیرسد. البته ادارة مذکور در برخی از نظریات مشورتی دیگر خود ضرب و شتم را در مواردي موجب تحقق جرم توهین دانسته است.

نکتۀ دیگري که در مورد رفتار فیزیکیِ لازم براي تحقّق جرم توهین قابل بحث میباشد، امکان یا عدم امکان تحقّق این جرم به وسیلۀ ترك فعل، به جاي فعل مثبت، است. علیرغم نظر مخالف بعضی از حقوقدانان، معتقد اند که هرچند ترك عملی که عرف انتظار انجام آن را از مرتکب دارد گاه از نظر مردم رفتاري خلاف موازین ادب و اخلاق تلقی میشود (مثلاً سلام نکردن به یک شخص واجب الاحترام یا به پا نخاستن در برابر وي) لیکن، براي کیفري محسوب شدنِ توهین باید با به کار بردن واژهها و ،« قانون تعزیرات » فعل مثبتی از مرتکب سر زند. به نظر میرسد قانونگذار نیز در مادة 608 همین موضع را اتّخاذ کرده است. به علاوه، در قانون استفساریۀ ،« استعمال الفاظ رکیک » یا « فحاشی » عباراتی مثل مصوب سال 1379 نیز، که در مقامِ تبیین معنی و مفهوم واژههاي اهانت، توهین و هتک حرمت به تصویب رسیده است، مورد استفاده قرار گرفتهاند، که همگی « انجام حرکات » و « ارتکاب اَعمال » ،« به کار بردن الفاظ » واژهها و عباراتی مثل دلالت بر افعال مثبت دارند. بدین ترتیب، حتی اگر ترك فعل به قصد تحقیر شخص دیگر انجام شود نیز جرم توهین به وقوع نمیپیوندد. به نظر نگارنده،مقدسات (موضوع مادة 513 ) و یا اهانت به رهبري (موضوع ماده 514 ) نیز تنها با فعل مثبت قابل ارتکاب میباشند، و با وجود تردیدهاي موجود، تسرّي احکام آنها به موارد ترك فعل خلاف اصل تفسیر مضیق نصوص جزایی خواهد بود. لیکن، هرگاه عرف خاصِ مسلّمی وجود داشته باشد که ترك فعل را بین گروههاي معینی توهین محسوب نماید (مثل عدم اداي احترامات نظامی به مافوق) شمول احکام راجع به توهین کیفري به آن موارد (با وجود سایر شرایط) بعید نیست.